MAKALENİN GENEL TANITIMI VE KURAMSAL BİLGİ ÖZETİ
Bu makale ile stratejik uzlaşının, karar verme süreci ve örgütsel performans arasındaki ilişkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla 2005 yılında İstanbul Sanayi Odasının (İSO) belirlediği en büyük sanayi kuruluşlarından ilk yüz şirketin üst yöneticileri araştırma evreni olarak kabul edilmiştir.
Stratejik uzlaşı konusunda yapılmış olan çok sayıdaki deneysel ve kuramsal araştırmalar iki grupta toplanmaktadır. Birinci gruptaki araştırmalar, stratejik uzlaşı ve örgütsel performans arasındaki ilişkiyi inceler ve stratejik uzlaşıyı bağımsız değişken olarak alır. İkinci gruptaki araştırmalar ise stratejik uzlaşının oluşum sürecine odaklanır ve stratejik uzlaşının grup süreçleriyle olan etkileşimlerini inceler ve stratejik uzlaşıyı bağımlı değişken olarak alır. Demografik özellikler ve karar verme sürecinin niteliği, stratejik uzlaşı üzerinde etkili olabilen değişkenler olarak sayılmaktadır.
Stratejik uzlaşı kavramına ilişkin olarak farklı yaklaşımlar bulunmakla birlikte, makalede ele alınan stratejik uzlaşı kavramı, stratejik kararları alan üst yönetim ekip üyelerinin şirket hedefleri konusundaki ortak algılamaları olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımlamada, her bir üyenin şirket stratejisi konusundaki zihinsel modeli temel alınmaktadır. Üyelerin zihinsel modellerinin çakışması ise stratejik uzlaşı olarak değerlendirilmektedir.
Makalenin temel aldığı, yönetsel idrak kuramına dayalı modele göre, üst yönetim ekipleri stratejik uzlaşı aşamasını geçtikten sonra karar verme süreci başlar ve bu sürecin sonunda da örgütsel performans oluşur. Yöneticilerin demografik ya da bilişsel özelliklerindeki farklılıklar verilen kararları etkilemektedir. Çalışmada, her bir üst düzey yöneticinin stratejik kavramlara ve bunlar arasındaki ilişkilere dair bir zihinsel modele sahip olduğu kabul edilmektedir.
MAKALENİN ALAN ÇALIŞMASI VE BULGULARI
2005 yılında İSO’nun belirlediği en büyük 100 sanayi kuruluşunun üst yönetim ekiplerine toplam 33 soruluk anketler gönderilmiş, 100 şirketten 32’sinden tam veri sağlanabilmiştir. Örneklem büyüklüğünün yetersizliği ve zihinsel modelleri ölçmek üzere anket kullanılması araştırmanın sınırlılıkları olarak makalede belirtilmiştir.
Anket katılımcısı olan yöneticilerin % 57’si 40 yaşın üzerindedir; tamamının lisans diploması, % 42,1’inin lisansüstü diploması bulunmaktadır. Yöneticilerin% 49,3’ü mühendislik öğrenimi görmüştür; % 58,6’sının uzmanlık alanları pazarlama ve üretimdir. Şirketlerin üst yönetim ekibindeki yönetici sayıları 3-9’dur. Ekipler, 12 şirkette 3 yönetici, 10 şirkette 4 yönetici, 5 şirkette 5 yönetici, 1 şirkette 6 yönetici, 1 şirkette 7 yönetici, 1 şirkette 8 yönetici ve 2 şirkette 9 yöneticiden oluşmaktadır.
GENEL DEĞERLENDİRME ÖZETİ
Makalede işlenen konularla ilgili olarak çizilen kuramsal çerçevenin, çok ayrıntıya inmeyen ancak kapsayıcı olduğu değerlendirilmektedir.
Makalenin dayandığı istatistik yöntem, her bir şirketteki ekibin, 33 sorudan her birine verdikleri yanıtların standart sapmalarını hesaplayıp toplamaktır. Ekipler için toplam standart sapma, stratejik uzlaşı düzeyini göstermektedir.
Ekiplerdeki yönetici sayılarının farklılıkları ve genel olarak örneklem sayısının azlığı, elde edilen istatistik sonuçların güvenilirliğini tehlikeye atmaktadır. Zihinsel modellerin anketle belirlenebilmesinin zorluğu belirtildikten sonra yetersiz veri ile istatistik sonuçlara varma uğraşısı emek israfı olarak değerlendirilmektedir.
Ekibinde 6, 7 ve 8 yönetici bulunan şirketler, örneklemde birer şirketle temsil edilmektedirler. Bu şirketlerin tümündeki stratejik uzlaşı düzeyi (SUD) düşük bulunmuştur. İki şirketle temsil edilen 9 yöneticili şirketlerde ise SUD yüksek bulunmuştur. Beş şirketle temsil edilen 5 yöneticili şirketlerin ise SUD yüksek çıkmıştır. Geri kalan üç ve dört yöneticili şirketlerde ise SUD düşük ve yüksek düzeylere kabaca dengeli dağılmıştır. Böyle bir tablodan sağlıklı bir çıkarsama yapılamayacağı düşünülmektedir.
Stratejik uzlaşı düzeyi ile demografik veriler arasındaki ilişkinin sorgulanması, herhangi bir istatistik çözümlemeye dayandırılmadan, yer yer literatürden atıflarla yapılmıştır.
Bu makale ile stratejik uzlaşının, karar verme süreci ve örgütsel performans arasındaki ilişkisinin ortaya konulmasının amaçlandığı belirtilmesine karşın bu amacın literatür üzerinden gerçekleştirilmeye çalışıldığı ve araştırmanın stratejik uzlaşı düzeyinin belirlenmesine odaklandığı değerlendirilmektedir.
Kaynakça çok büyük oranda yabancı kaynaklardan oluşmuştur. Kaynaklara yapılan atıfların bir iki kaynak dışında dengeli olduğu söylenebilir.
KAYNAK
BESLER, S. 2009. Karar Verme Sürecinin Etkililiği ve Stratejik Uzlaşı. Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 42, Sayı: 2, s. 89-108.
Yorumlar