MAKALENİN GENEL TANITIMI VE KURAMSAL BİLGİ ÖZETİ
Bu makalede, kamuda çeşitli pozisyonlarda çalışanlar arasında ne tür izlenim yönetimi taktiklerinin kullanılabileceği ve bu taktiklerin yönetici olup olmama durumuna göre ne bireylerde ölçüde farklılık gösterdiğinin araştırılması amaçlanmıştır.
Makalede izlenim yönetimi kavramına ilişkin kapsamlı bir kuramsal çerçeve de verilmiştir. Makalede verilen kuramsal çerçeveye göre:
İzlenim yönetimi, bireyin diğer insanların üzerinde belirli amaçlara odaklanmış etkiler bırakmak üzere stratejik ve dinamik davranışlar göstererek, o insanların algılama biçimlerini etkileme ve yönlendirme çabalarıdır. Bu çabalar bütünüyle tasarlanmış ve bilinçli olabildikleri gibi, bireyin farkına varmadan gerçekleştirdiği, geçmişte yararını gördüğü ve artık alışkanlık haline gelmiş davranış kalıpları da olabilirler.
İzlenim yönetimi taktikleri, makalede atıfta bulunulan farklı yazarlarca farklı biçimde gruplara ayrılmışlardır. Bir yazara göre bu taktikler temelde girişken ya da savunmaya yöneliktirler (Crane ve Crane, 2004). Başka bir yazar bu taktikleri girişken, saldırgan, korunmaya yönelik ve savunmaya yönelik olarak dört ana grupta açıklamıştır (Schutz, 1998). Bir başka bakış açısına göre temel izlenim yönetimi taktikleri ise kendini sevdirme, niteliklerini tanıtma, örnek davranışlar sergileme, tehdit etme ve kendine acındırmadır (Bolino, 1999). Bu taktikler aşağıda genel olarak açıklanmıştır.
Kendini sevdirme taktiği, sıcak ve samimi davranışlar göstermek, diğer insanların değerlerini, davranışlarını ve önceliklerini onaylamak, onlara yönelik övgü dolu ifadeler kullanmak, diğer insanlara iyilik yapmak biçimlerinde uygulanmaktadır. Makalede bu taktik daha ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Niteliklerini tanıtma taktiği, temel olarak diğer insanlara bilgili, zeki, yetenekli ve çalışkan olduğunu göstermektir. Bu yönde tanıtım yapan bir kimsenin ortaya koyduğu işin niteliğinin de tanıtımına koşut olması beklenir; dolayısıyla bu taktik ölçülebilir performansla ilişkilidir. Bu taktiği kullananların kendini beğenmiş ve ukala olarak algılanması olasılığı da bulunmaktadır.
Örnek davranışlar sergileme taktiği, bireyin çevresine erdemli, iyi ahlaklı olduğu izlenimini vermesine dayanır. Erdem ve iyi ahlakın bir insanda sürekli olarak bulunması bekleneceğinden, bu yönde izlenim yönetimi uygulayanların tek bir aykırı davranışları, tanıtımlarının inandırıcılığını ciddi biçimde sarsabilir.
Tehdit etme taktiği, kişinin kendisini sert, korkutucu ve tehlikeli bir kişi olarak göstermesi yoluyla sosyal güç kazanmaya çalışmasına dayanır. Bu taktiğin uygulandığı ortamlarda tehdide itaat eğiliminin ağır basmasına ve bu taktiği uygulayanların görevlerinde yükselme olasılıklarının daha yüksek görülmesine karşın, takım çalışmasına önem verilen örgütlerde bu taktiğin işe yaramayabileceği belirtilmektedir.
Kendine acındırma taktiği, genellikle düşük statü ya da düşük güç düzeyinde bulunan bireylerin, istemedikleri görevlerden kurtulmak üzere ya da eleştiriye hedef olmaktan kaçınmak için kendi zayıflık ve eksikliklerini ön plana çıkarmalarına dayanır. Bu taktiği uygulayanlar hakkında diğer insanlarca olumsuz düşünceler geliştirilebilir. Bu taktiğin yoğun olarak kullanılması hem diğer insanlarla olan ilişkilerin bütünüyle bozulmasına hem de bireyin öz saygısını yitirmesine neden olabilir.
MAKALENİN ALAN ÇALIŞMASI VE BULGULARI
Araştırma için çeşitli bakanlıklarda çalışanlardan rastlantısal olarak belirlenen 285 kişi ile yüz yüze görüşme yöntemiyle veri toplanmıştır. Veri toplanmasında Bolino ve Turnley (1999) tarafından geliştirilen izlenim yönetimi ölçeği kullanılmıştır. Beşli Likert tipindeki ölçek, bir örgütte çalışanların kullanması olası izlenim yönetimi taktiklerini belirlemeye yönelik olarak geliştirilmiş ve toplam 22 sorudan oluşmaktadır. Ölçeğin güvenilir olduğu, örneklem büyüklüğünün (p< .005) için yeterli olduğu, verilerin normal dağılım gösterdiği belirtilmektedir. Orijinal ölçekte tek faktör olan “tehdit etme”, analiz sonucu “kendi önemini zorla fark ettirmeye çalışma” ve “işine sahip çıkmaya çalışma” olarak iki ayrı faktöre ayrılmıştır. Orijinal ölçekteki “kendini sevdirme” ve “ niteliklerini tanıtma” faktörleri, analiz sonucu birleştirilerek “niteliklerini tanıtarak kendini sevdirme” olarak yeniden adlandırılmıştır. T-testi sonuçlarına göre tüm faktörler için yönetici ve diğer çalışanlar gruplarının birbirlerinden farklılıkları anlamlı bulunmuştur.
Makalenin bulgularına göre, yönetici pozisyonu dışında çalışanların kendine acındırma taktiği dışında diğer bütün taktiklerde yöneticilerden daha az puan aldıkları görülmektedir. Kendini örnek personel gibi gösterme taktiği, bütün örneklem açısından en az tercih edilen taktiktir. Tüm örneklemin en sık kullandığı, işine sahip çıkmaya çalışma taktiğidir.
GENEL DEĞERLENDİRME ÖZETİ
Makalede, işlenen konunun kuramsal çerçevesi kapsamlı biçimde verilmesine karşın kuramsal çerçevede, uyumsuz bir ifade dikkat çekmektedir: Makalenin genelinden, insan davranışının izlenim yönetiminin bir sonucu olduğu anlaşılmakla birlikte makalenin giriş bölümünde, izlenim yönetiminin kendisi bir davranış olarak tanımlanmıştır.
Makalede sorunsal ya da amaç özellikle belirtilmemiş olmakla birlikte, kamuda çeşitli pozisyonlarda çalışanlar arasında ne tür izlenim yönetimi taktiklerinin kullanılabileceği ve bu taktiklerin yöneticilerle diğer çalışanlar bakımından farklılık gösterip göstermediğinin ortaya konulmak istendiği anlaşılmaktadır.
Süre, kaynak, konu gibi hemen her araştırma için geçerli sınırlılıklar, bu araştırma için de geçerlidir. Bunun yanı sıra bu çalışmadaki veri toplama uygulamasının yüz yüze görüşme yöntemiyle uygulanması, sorulara verilen yanıtların samimiyet derecesini olumsuz etkileyebileceği düşünülmektedir. Çalışmanın evreni ve dolayısıyla alınan örneklemin evreni temsil durumuna ilişkin herhangi bir bilgi verilmemiştir.
Çalışmada kullanılan istatistik programı belirtilmemiştir ancak uygulanan testler ve analizlerin, bu tür çalışmalar için uygulanan –artık standart denilebilecek- uygulamalar oldukları görülmektedir.
Veri toplanan kitlenin ~% 36’sı lise mezunu, % 6’ sı yüksek lisans diplomalı ve geri kalanı da lisans diplomalıdır. Kitlenin kurumda çalışma süreleri ise 2 ile 19 yıl arasında değişiklik göstermektedir. Çalışmadaki analizler, yalnızca yönetici ve yönetici olmayanlar üzerinden yürütülmüştür. Oysaki kurumdaki çalışma süreleri ve öğrenim durumları bakımından da çalışma yorumlanabilir, anlamlı bulunduğu belirtilen farklılıkların, salt yönetici olup olmamakla ilintisi daha belirgin olarak gösterilebilirdi.
Makalenin kaynakçasını büyük oranda yabancı kaynaklar oluşturmaktadır. Toplam yirmi adet kaynağın yaklaşık olarak beşte birinden yoğun yararlanıldığı anlaşılmaktadır. Makalenin kaynakçasında, bazı dergilerin cilt ve sayı numaralarının belirtilmediği dikkat çekmektedir. Makalede atıf yapılan bir yayım (Jones ve Pittman, 1982) kaynakçada belirtilmemiştir.
KAYNAK
Basım, H. N. ve Tatar, İ. 2006. Kamuda İzlenim
Yönetimi: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Amme
İdaresi Dergisi, Cilt: 39, Sayı: 4, s. 225-244.
Yorumlar