Başlıktaki soruların kısa yanıtları şöyle: Hayır kavak pamukçukları polen değildir; ancak alerjiye neden olurlar.
Kavaklar, bir cinsli iki evcikli ağaçlardır; bazı ağaçlarda yalnız erkek çiçek olur, bazı ağaçlarda ise yalnız dişi çiçekler olur. Bir başka ifade ile erkek kavak ağaçları ve dişi kavak ağaçları vardır.
Polen saçanlar yalnız erkek ağaçlardır. İklim ve yükselti koşullarına göre değişmekle birlikte genellikle Nisan ayı başında, henüz kavaklar yaprak açmadan erkek çiçekler (kedicikler) oluşur.
Olgunlaşan kedicikler polen saçarlar. Polenler o kadar küçüktür ki, havada serbest halde uçuşurken bunları çıplak gözle görmek olanaksızdır. Bu polenler ancak bir yerde biriktiklerinde, sarı renkli oldukları görülebilir.
Polen saçma işlemi bittikten sonra erkek çiçekler kuruyarak dökülürler. Dişi çiçekler ise yapraklanma ile gelişmelerini sürdürürler.
Kapsül meyveler olgunlaştıkça ikiye ayrılmaya başlar ve içlerindeki pamukçuklar ortaya çıkar.
Pamukçuk olarak bilinen bu yapı, tohumları en hafif bir hava hareketinde bile uzaklara taşımaya yarayan aracı ortamı oluşturmaktadır. Aşağıdaki fotoğrafta pamukçuk içinde bulunan çok sayıda karakavak (Populus nigra) tohumu görülmektedir.
Bu pamukçuklar alerjen değildir. Burnunuza değen bir parça pamuk sizi ne kadar rahatsız ederse bunlar da o kadar rahatsızlık verir.
Bilimsel bir araştırmanın (Hu ve ark. 2008) bulguları, kavak pamukçuklarının çok iyi bir polen tuzağı olduğunu göstermiştir. Yapılan çalışmada, pamukçuklara yakalanmış 46 farklı bitkinin poleni olduğu ve bunların 26 adedinin alerjen olduğu görülmüştür. Dolayısıyla pamukçuklar kendi başlarına alerjiye neden olmamakla birlikte, üzerlerine yapışık halde taşıdıkları alerjen polenler rahatsızlığa neden olabilmektedir.
Kavak poleni, orta düzeyde alerjen olarak sınıflandırılmaktadır (KHGOAOAEM, 2020). Erkek kavakların saçtığı polenler orta düzeyde alerjiye neden olurlar. Oysa ki dişi kavakların saçtığı pamukçuklar, üzerlerinde biriktirdikleri alerjen polenlerle birlikte verdikleri rahatsızlığı artırabilmektedirler.
KAYNAKLAR:
KHGOAOAEM, 2020. https://kavakcilik.ogm.gov.tr/Documents/kavakcilik_bilgiler/kavak_peyzaj.pdf
Ya‐Qin Hu , David Kay Ferguson , Subir Bera & Cheng‐Sen Li (2008) Seed hairs of poplar trees as natural airborne pollen trap for allergenic pollen grains, Grana, 47:3, 241-245, DOI: 10.1080/00173130802237681
Yorumlar