DEĞER-ALGI UYUMSUZLUĞU MODELİNE GÖRE HASTANE YÖNETİCİLERİNİN İŞ DOYUMU VE GÖREVDEN AYRILMA İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİ (Makale İncelemesi)

MAKALENİN GENEL TANITIMI VE KURAMSAL BİLGİ ÖZETİ

Bu makalede, hastane yöneticilerinin işin değişik boyutlarından doyum düzeyleri ile işlerinden ayrılma düşüncelerinin ortaya konulması amaçlanmıştır.

İş doyumu, çalışanın işini değerlendirmesi sonucu işine yönelik olarak oluşan, olumlu ya da olumsuz duygularının bütünü ve çalışanın işine yönelik genel tutumu biçimindeki çok boyutlu bir kavram olarak tanımlanmaktadır.

Çalışanların iş doyumunun sağlanması örgütlerin temel amaçları arasında sayılmaktadır. Bir örgütün amacı bir yandan varlığını sürdürürken gelişmek iken diğer yandan çalışanlarının iş doyumunun yükseltilmesidir. Bu anlamda yöneticiler bakımından iş doyumu iki boyutta değerlendirilmektedir. Birinci boyut çalışanların iş doyumunu sağlamak iken ikinci boyut yöneticinin kendi iş doyumunu sağlamak olmaktadır.

İş doyumunu ölçmek üzere iki temel yaklaşım bulunmaktadır. Birinci yaklaşıma göre iş doyumu bir bütün olarak sorgulanmaktadır. İkinci yaklaşım ise iş doyumunu işin farklı boyutlarından sağlanan doyumların toplamı olarak almaktadır. İş doyumunu ölçmek üzere pek çok yöntem bulunmaktadır. Bir yönteme göre bireyin gereksinimlerinin gerçekleşme derecesi sorgulanmakta ve işin boyutlarının şu anki durumuna odaklanılmaktadır. Bir başka yönteme göre işin boyutlarına verilen önemin de sorgulanması gündeme gelmektedir. İşin boyutlarına ilişkin olarak çalışanın beklentileri ile güncel durum arasındaki fark iş doyumu düzeyini göstermektedir.

Locke (1976)’a göre tüm insanların temel gereksinimleri aynı olmakla birlikte, insanlar değer verdikleri şeyler bakımından farklılaşmaktadırlar. Locke, iş doyumundaki nedensel faktörleri olaylar ve koşullar ile temsilciler olmak üzere iki grupta incelemektedir. Olaylar ve koşullar, işin kendisi, ücret, yükselme olanakları, tanınma durumu ve çalışma koşullarıdır. Temsilciler ise bireyin kendisi, yöneticiler, çalışma arkadaşları, astları, örgüt ve yönetimdir.

MAKALENİN ALAN ÇALIŞMASI VE BULGULARI

T.C. Sağlık Bakanlığına bağlı, yatak sayısı 100 ve üzerinde olan 167 hastanedeki hastane yöneticileri, araştırma evrenini oluşturmaktadır. E-posta yoluyla anket gönderilerek veri toplanmıştır; anketlerin geri dönüş oranı % 28,8’dir. İş doyumunun belirlenmesi amacıyla Balcı (1985) tarafından hazırlanan ölçek, uyarlanarak uygulanmıştır. Araştırmada kullanılan iş doyumu boyutları: İş ve Niteliği, Yönetim ve Denetim, Ücret, Gelişme ve Yükselme, Çalışma Şartları, Birlikte Çalışılan Kişiler, Örgütsel Ortam’dır.

Anketlerden sağlanan verilere göre hastane yöneticilerinin ortalama yaşları 38, hastanede ortalama çalışma süreleri 12 yıl, hastanede yönetici olarak ortalama çalışma süreleri 8,6 yıldır. Katılımcıların % 83,6’sı erkek, % 86,5’i evli, % 50,3’ü Sağlık İdaresi Yüksekokulu (SİYO) mezunu, % 67,3’ü hastane müdür yardımcısıdır.

GENEL DEĞERLENDİRME ÖZETİ

Makalenin adı iki bakımdan uygun görülmemektedir. Birinci olarak, çalışmanın, evrenini temsil edebilecek örneklem boyutu hesaplanmamıştır. Yanıtlanan anketlerin oranına göre ise örneklemin evrene oranı % 28,8’dir. Bu çalışmanın, kendi evrenini bile istatistiksel olarak kabul edilebilir biçimde temsil edip etmediği bilinmemekte iken makalenin adındaki “… hastane yöneticilerinin …” ifadesinin “ … [bazı devlet] hastane[si] yöneticileri …” biçiminde kullanılmasının daha uygun olacağı değerlendirilmektedir. Makalenin adıyla ilgili ikinci eleştiri ise makalenin adının yarım bırakılmış izlenimine ilişkindir. Makalede, hastane yöneticilerinin iş doyumu düzeyleri ile işlerinden ayrılma düşünceleri arasındaki ilişki incelenmiş olmasına karşın sanki araştırma yalnızca bu düşüncelere yer verecekmiş gibi bir izlenim bırakılmaktadır.  

Araştırmanın bulgularına göre hastane çalışanları, sayılan bütün iş doyumu boyutları bakımından doyumsuzdurlar. Kadın hastane yöneticileri erkeklere göre, SİYO mezunları diğer mezunlara göre daha az iş doyumuna sahiptirler. Hastane yöneticisi olarak çalışma süresi arttıkça, hastaneden ayrılma isteği de artmaktadır. Hastaneden ayrılmak isteyen yöneticilerin iş doyum düzeyleri ayrılmak istemeyenlere göre daha düşüktür. Hastane yöneticileri arasında iş doyumu düzeyinin en az olduğu boyut ücret, ikinci en düşük iş doyumu boyutu ise yönetim ve denetimdir. İş doyumunun en yüksek olduğu boyut ise birlikte çalışılan kişiler boyutudur.

Kaynakçada Türkçe kaynakların oranı % 60’tır. Kaynaklara yapılan atıfların bir iki kaynak dışında dengeli olduğu söylenebilir.

KAYNAK

ERİGÜÇ, G. ve YILDIRIM, Y. 2001. Değer-Algı Uyumsuzluğu Modeline Göre Hastane Yöneticilerinin İş Doyumu ve Görevden Ayrılma ile İlgili Düşünceleri. Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 34, Sayı: 4, s. 183-204.