İĞNE YAPRAKLI ORMANLAR: YENİ ARAŞTIRMALAR HAVAKÜRENİN PUS ÖZELLİKLERİ VE İKLİM ETKİLERİ ANLAYIŞINI DEĞİŞTİRİYOR

Bu yazı, Orman ve Av Dergisinin 2011 yılı 1. sayısında yayımlanmıştır; kaynak gösterilerek yararlanılabilir.

Karasal bitki örtüsü ve havakürenin fotokimyasal özellikleri, büyük miktarlarda parçacıklar üreterek Dünya'nın iklimini soğutmaktadır. Nature dergisinde yayımlanan yeni bir bulgu, iğne yapraklı ormanların üretmiş olduğu parçacıkların, sanıldığı gibi sıvı değil katı olduğunu göstermektedir.

Havaküredeki parçacıklar güneş radyasyonu ile etkileşerek ve bulut oluşumuna katılarak Dünya'nın radyasyon dengesini etkiler. Yaşam kökenli (biyojenik) uçucu organik bileşikler, yeni parçacık oluşum sürecinde kilit öneme sahiptir. Bitki örtüsünün yaydığı uçucu bileşiklerden oluşan İkincil Organik Pus (İOP / Secondary Organic Aerosol) gibi parçacıkların kimyasal bileşimi çok karmaşık olup bunların faz durumuna ilişkin çok sınırlı bilgi vardır. Bunların iklime etkilerini daha iyi anlamak ve küresel iklim modelleri kullanarak daha doğru tahminler yapabilmek için İOP parçacıklarının kimyasal bileşimi ve fiziksel özellikleri araştırılmaktadır.

Yaşam kökenli İOP parçacıkları, küresel iklim modellerinde şimdiye kadar sıvı damlacıkları olarak gösterilmekteydi. Araştırmaya göre, iğne yapraklı ormanlardan kaynaklanan İOP parçacıkları katı ve camsı.
Parçacıkların fiziksel durumu, bulut ya da nüve davranışı gösterme yeteneğiyle su ve diğer gazları tutma ve bırakma yeteneğini etkilediğinden yeni bulgular, parçacıkların havaküredeki davranışlarının anlaşılmasına ilişkin birçok belirleyiciyi değiştirecektir.

Deneylerde, Sarıçamlardan yayılan uçucu bileşiklerden oluşan parçacıklar, denetlenebilir koşullarda çalışılmış ve ek ölçümler Finlandiya Hyytiälä’da bir iğne yapraklı ormanda yapılmıştır.

Kaynak:
1- Annele Virtanen, Jorma Joutsensaari, Thomas Koop, Jonna Kannosto, Pasi Yli-Pirilä, Jani Leskinen, Jyrki M. Mäkelä, Jarmo K. Holopainen, Ulrich Pöschl, Markku Kulmala, Douglas R. Worsnop, Ari Laaksonen. An amorphous solid state of biogenic secondary organic aerosol particles. Nature, 2010; 467 (7317): 824 DOI: 10.1038/nature09455
2- ScienceDaily 15 October 2010